Orthopedagogiek

Ook test ik kinderen op bijvoorbeeld dyslexie, intelligentie of faalangst.Het leukste zijn de één-op-één-gesprekken met leerlingen. Dat zijn meestal kinderen van een jaar of dertien, veertien, die problemen hebben waar ze met de mentor niet uitkomen. Daarmee komen ze dan bij mij terecht. Sommigen vinden het lastig om gestructureerd te werken. Hen help ik om vooruit te plannen, als ze bijvoorbeeld een toets hebben.
Maar ik krijg ook leerlingen met sociaal-emotionele problemen. Zo heb ik gesprekken met een jongen die net van speciaal onderwijs naar regulier onderwijs is gegaan. Hij had moeite met aanpassen, wist niet goed hoe hij zich in de klas moest gedragen. Ik help hem bijvoorbeeld met wat je wel en wat je beter niet kunt zeggen tegen klasgenootjes, of hoe je je het beste kunt gedragen in een WhatsApp-groep. Hij gaat echt vooruit: zijn gedrag verbetert en zijn cijfers gaan omhoog. Dat is mooi om te zien.Ik vond het van tevoren wel spannend om stage te gaan lopen. Je hoopt maar dat de praktijk is wat je ervan verwacht. Maar mij bevalt het heel goed. Ik denk dat ik in het afgelopen half jaar net zoveel heb geleerd als in de eerste drie jaar in de boeken. Wat ik ook leuk vind, is dat ik veel theorie terugzie in de praktijk. Al in de eerste weken kwam ik methodes en tests tegen waar ik tijdens de studie over heb geleerd.

Ik werkte als gedragswetenschapper samen met een team van hulpverleners, praktijkbegeleiders en unithoofden (teamleiders). Daarnaast werkte ik ook samen met andere gedragswetenschappers van andere teams en andere afdelingen. Dat is volgens mij ook wel een kenmerkend aspect van je functie als gedragswetenschapper: je werkt met veel verschillende mensen samen. In de hulpverlening aan cliënten, in werkgroepen, samen met je teamleider, met mensen uit de staf (bijvoorbeeld beleidsmedewerkers, kwaliteitsmedewerkers). Het samenwerken met veel mensen binnen verschillende functies maakt ook dat je goed moet kunnen schakelen: soms kijk je samen met een hulpverlener heel precies naar wat een specifieke cliënt nodig heeft en soms ben je juist heel erg bezig met grote lijnen, omdat je voor de hele organisatie een beleidsstuk moet schrijven. Juist die combinatie vond ik heel leuk. De reden dat ik onlangs heb gekozen om zelfstandig te gaan werken, was omdat ik graag zelf meer in direct contact met cliënten wilde werken.Tijdens mijn opleiding orthopedagogiek heb ik vooral veel geleerd over de achtergronden van problematiek bij kinderen en ouders en over de theoretische modellen van hoe bepaalde problematiek op elkaar inwerkt. Ook heb ik in de opleiding veel geleerd over evidence-based behandeling van de diverse problematiek die je tegenkomt als orthopedagoog. Omdat Orthopedagogiek een wetenschappelijke opleiding is, heb ik (vooral vlak na mijn studie) de praktische vaardigheden wel gemist. Wanneer je net aan het werk bent, komt er veel op je af. Niet alleen het feit dat je je kennis in de praktijk moet gaan brengen, maar ook het feit dat je werkt binnen een organisatie waarbinnen je ook te maken hebt met financiën, wachtlijsten en verschillende collega’s. En dat is veel!Tijdens mijn opleiding had ik graag wat meer ervaring opgedaan met het voeren van gesprekken met cliënten, maar ook met hulpverleners en collega’s. En wat het betekent om in een organisatie te werken waar niet alles zo mooi gaat ‘zoals in de boekjes’. Tijdens mijn opleiding heb ik veel geleerd over de inhoudelijke adviezen die je als orthopedagoog aan hulpverleners geeft, maar minder over de manier waarop je die adviezen geeft. Hoe zorg je dat je goed aansluit bij je cliënten en collega’s? En hoe zorg je dat jouw inhoudelijke advies ook praktisch goed uitgevoerd kan worden? Ik denk dat het daarom ook tijdens de opleiding al belangrijk is om je een beeld te vormen van hoe je geleerde theorieën vertaalt naar de praktijk. Het maken van die vertaling is een belangrijke taak van de gedragswetenschapper binnen de jeugdzorg.Een combinatie van vrijwilligerswerk en bijbanen heeft me geholpen om zicht te krijgen op meer praktische aspecten van het werken als orthopedagoog. Door als vrijwilliger op een basisschool remedial teaching te geven aan een aantal leerlingen, leer je hoe je contact moet maken met kinderen in een leersituatie. Je leert ‘behandelingen’ vormgeven en je leert samenwerken met leerkrachten. Ook het observeren in de klas was hierbij belangrijk. Door na mijn studie een aantal maanden als groepsleider te werken, wist ik als orthopedagoog beter hoe ik mijn adviezen echt goed kon toespitsen op de praktijk van de hulpverlening.Mijn advies aan aankomende en huidige studenten zou zijn dat het belangrijk is om tijdens en meteen na je studie een netwerk op te bouwen. Probeer een inhoudelijk relevante bijbaan te vinden en zorg ervoor dat je contact houdt met mensen die je via je bijbaan of via je stage kent. Ga in gesprek met mensen, doe vrijwilligerswerk. Op een aantal cruciale momenten in mijn carrière waren er mensen die aan mij dachten bij een bepaalde vacature. En wees niet te bang om kleine klussen aan te pakken. Door bewust bezig te zijn met het opdoen van ervaring leer je hoe jouw vak in de praktijk werkt en vooral ook hoe jij zelf in de praktijk werkt.

Ik heb gewerkt als groepsbegeleider bij Visio de Brink in Vries en als zorgcoördinator bij de Trans in Nooitgedacht. Na het afronden van de opleiding Orthopedagogiek heb ik enkele jaren als gezinsbehandelaar bij Driever’s Dale gewerkt. Ik voelde op een gegeven moment dat ik er aan toe was om als orthopedagoog aan de slag te gaan. Deze kans kreeg ik bij Promens Care. De route die ik in mijn loopbaan heb gevolgd, vind ik heel nuttig. Ik heb verschillende hulpverleningsrollen vervuld, waardoor mijn adviezen dichtbij het primaire proces: de cliënt en / of het cliëntsysteem staan.De meeste orthopedagogen en psychologen binnen Promens Care werken als hoofdbehandelaar. Dit houdt in dat wij complementair samenwerken met het betrokken locatiehoofd en eindverantwoordelijk zijn voor de inhoud van de behandeling. Als orthopedagoog werk je in de functie van gedragswetenschapper en vallen we samen met de artsen, fysiotherapeuten, logopedisten, speltherapeuten, etc. onder het COSIS Expertisecentrum.Als orthopedagoog heb ik vier kerntaken: behandeling, advisering, beleidsontwikkeling en deskundigheidsbevordering. Samen met twee andere orthopedagogen ben ik verbonden aan een team van tien gezinsbehandelaren. De gezinsbehandelaren zijn post-hbo geschoold in de oplossings- (progressie) en systeemgerichte intensieve ambulante gezinsbehandeling (IAG). Binnen gezinsbehandeling bieden we verschillende ambulante producten aan, deze behandelingen worden veelal in de thuissituatie geboden. We bieden Video Hometraining (VHT): waarbij met behulp van videobeelden wordt gekeken naar geslaagd contact tussen ouder en kind met als doel betere afstemming tussen de gezinsleden. Het Portage Programma Nederland (PPN): een ontwikkelingsstimuleringsprogramma voor jonge kinderen en hun houders. Bij veiligheidsvraagstukken, zoals Huiselijk Geweld en of Kindermishandeling werken we vanuit de oplossingsgerichte benaderingswijze ‘Signs of Safety’.Ook vervul je als gedragswetenschapper/ orthopedagoog binnen Promens Care andere taken, die samenhangen met beleidszaken, advisering en kennisoverdracht. Ik ben lid van de Kennisgroep Gezinshulpverlening en aandachtfunctionaris Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld.Promens Care investeert veel in de ontwikkelwensen van medewerkers. Zoals de net afgeronde OG- opleiding en mijn huidige opleiding tot video-interactiebegeleider (VIB), waardoor ik de videohometrainers inhoudelijk beter kan coachen. Ik geef zelf scholing en training aan interne teams, veelal over oplossingsgericht/ progressiegericht werken.Om een concreter beeld te geven van een werkdag, heb ik een dag lang aantekeningen gemaakt van wat ik allemaal heb gedaan, hopelijk maakt dat mijn werkzaamheden iets inzichtelijker:‘Vanmorgen gestart met een multi disciplinair overleg (MDO) van gezinsbehandeling. Hierin worden de behandelcyclussen van de gezinnen gevolgd. De doelen worden geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Elke drie maanden worden gezinnen besproken in het MDO. Tevens word er iedere drie maanden geëvalueerd met het gezinssysteem over het behandelverloop. Als hoofdbehandelaar ga je met de gezinsbehandelaar naar het gezin op kennismaking en stelt gezamenlijk het behandelplan op, tevens ben je aanwezig bij evaluaties en/of veiligheidsgesprekken. Je bent verantwoordelijk voor de inhoud van de geboden behandeling. Deze dag individuele werkbegeleiding geboden aan een gezinsbehandelaar. Hierin bespreekt de gezinsbehandelaar het behandelproces van de gezinnen in relatie tot het functioneren van de gezinsbehandelaar. In tegenstelling tot het MDO is hier (meer) ruimte voor het persoonlijk proces van de gezinsbehandelaar. Reflectie op interventies, samenwerkingsrelatie, weerstanden en wat dit doet met de gezinsbehandelaar zijn onderwerpen die vaak naar voren komen. Tussendoor meerdere telefoontjes gepleegd: telefonisch contact gehad met een medewerker van het Centrum Jeugd en Gezin (CJG) over een nieuwe aanmelding voor gezinsbehandeling en afstemming met het Centrum Verstandelijke en Psychiatrische beperking (CVBP) over een aanmelding voor onderzoek naar emotieregulatie van een cliënt. Daarnaast de rapportages van een kennismakingsbezoek bijgewerkt en een conclusie/ advies geschreven van een psychologisch onderzoek. Tenslotte nog een afstemmingsoverleg gehad met een collega gedragswetenschapper over het nieuwe format van de behandelplannen.’Ik merk dat ik inhoudelijk en persoonlijk kan groeien door met andere orthopedagogen te sparren, lijntjes te leggen en bijvoorbeeld intervisie/ supervisie te houden. Dit vind ik tot dusver bij collega’s intern en ex- studiegenoten van de OG-opleiding. Ook kan ik hiervoor terecht bij de NVO (Nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen). Mijn advies aan studenten is om zoveel mogelijk mee te lopen met orthopedagogen in verschillende werkvelden om te kunnen ‘proeven’ van het werk. Bij ons loopt regelmatig een (aspirant) student of net afgestudeerde orthopedagoog mee, om een indruk te krijgen van het werk.Wie weet tot ziens in het werkveld! Voel je vrij om contact op te nemen: Margriet Moek-Kremer, m.moek@cosis.nu.

Daarnaast ben ik trainer/coach Triple C, volledig geschoold en opgeleid door de grondleggers van dit behandelmodel. Het is mijn persoonlijke missie om cliënten een zo menswaardig mogelijk leven te bieden! Een mooi voorbeeld vind ik mijn betrokkenheid bij een cliënt die jarenlang intensief 1 op 1 begeleid werd en in een anti-scheurpak liep. Normale kleren kon hij niet aan, omdat hij die altijd vernielde. Nu gaat hij elke dag naar het werk en loopt hij weer in normale kleren.Mijn werkzaamheden bestaan uit diagnostiek: observaties en onderzoek van cliënten (o.a. cognitief en emotioneel niveau, vaardigheden en communicatie). Ook is dossieranalyse belangrijk, zodat je de ontwikkeling van de cliënt over langere tijd kunt analyseren. Dit leidt tot een geïntegreerd beeld van de cliënt vanuit verschillende invalshoeken. En op basis van deze informatie wordt de kern van de ondersteuningsvraag van de cliënt bepaald. Van hieruit formuleer je als gedragsdeskundige de behandeldoelen. Ook ben je verantwoordelijk voor het wel/niet toepassen van vrijheidsbeperkingen (bijv. mag een deur op slot of niet). Daarnaast schrijf je de behandelplannen van cliënten en evalueer je schriftelijk halfjaarlijks de zorg die geboden wordt.Een groot deel van het werk bestaat uit het ondersteunen van de teamprocessen. Door langs woningen van je cliënten te gaan en aanwezig te zijn bij teamvergaderingen weet je wat er speelt en kan je een inschatting maken of aangesloten wordt bij de behoefte van de cliënten. Als het begeleiders niet goed lukt dan is het mogelijk om ze te coachen/ondersteunen in dat proces.Als gedragsdeskundige ben je verbonden aan teams, binnen De Zijlen werken we in totaal met 14 gedragsdeskundigen (zoals orthopedagogen(-generalist) en GZ-psychologen). De aandachtsgebieden variëren; zo is de een verbonden aan een afdeling voor personen met Ernstige Meervoudige Beperkingen (EMB), de ander aan de ouderenzorg. Ik ben zelf verbonden aan complexe zorg (ernstige gedragsproblemen).Binnen De Zijlen heb je de vrijheid om je eigen route en manier van werken in te vullen. Als je bijvoorbeeld onderzoek wilt doen, bestaat dat ook tot de mogelijkheden. Dit maakt het werken in de gehandicaptenzorg gevarieerd. Vanuit je aandachtsgebied heb je mogelijk contact met extern, zoals onderwijs en/of GGZ bij jeugd, huisartsen en/of andere instellingen.Bij het werken in deze zorg komt veel kijken. Omdat je veel met teamprocessen bezig bent, heeft het de voorkeur dat je contactgericht bent. Daarnaast is assertiviteit ook erg belangrijk. Het is van belang zelf initiatieven te nemen en signalen op te pikken, omdat je alles eraan wilt doen om goede zorg te bieden aan de cliënt.Vooral tijdens je stage wordt duidelijk wat je hier nog in mag ontwikkelen. En dat is ook echt het leukste/mooiste wat er is. Want tijdens de opleiding heb je genoeg vanuit theorie gehoord, gelezen en bestudeerd. Maar de toepassing ervan in de praktijk gaat samen met je persoonlijkheid.Van jongs af aan had ik al interesse in mensen met een beperking, dus de keuze voor de opleiding orthopedagogiek was erg logisch voor mij. Tijdens mijn opleiding orthopedagogiek heb ik zelf altijd gezorgd dat ik baantjes had in de zorg. Ik heb bij verschillende kinderen met een PGB ondersteuning geboden in de thuissituatie. Op deze manier kreeg ik 'feeling' met het werken met mensen met een beperking. En daarnaast heb ik tijdens mijn studentenleven in het bestuur en commissies van mijn volleybalvereniging gezeten. Ik heb ook hier ontzettend veel geleerd. Maak jezelf zichtbaar en laat jezelf horen, want dat moet je ook doen als je met teams werkt en als je binnen een organisatie werkt.Op deze manier ben ik zelf ook bij De Zijlen terecht gekomen. Ik werkte na mijn opleiding bij Accare (kinder- en jeugdpsychiatrie), vanuit mijn stage orthopedagogiek kon ik daar blijven en ging ik starten met de opleiding tot Orthopedagoog-Generalist. Ik ben tijdens mijn stageperiode bij de directeur naar binnen gestapt en gevraagd of ik vanuit Accare de opleiding kon volgen. Dit was mogelijk. Tijdens de opleiding wilde ik een overstap naar de gehandicaptenzorg. Ik heb zelf met De Zijlen contact opgenomen en toen er een vacature kwam, heb ik gesolliciteerd en ben ik aangenomen, zonder de werkervaring te hebben in de gehandicaptenzorg. Wat ik vooral hiermee wil zeggen, is dat je eigen regie hebt op je zichtbaarheid!Succes met je stage- of studiekeuze en wie weet zien we elkaar in de toekomst!

Ik vond het belangrijk om de doelgroep en de organisatie goed te leren kennen. Na een jaar bood mijn werkgever me de mogelijkheid om de post master opleiding tot Orthopedagoog-Generalist te volgen. Door deze post master heb ik in korte tijd veel extra kennis opgedaan. Daarmee kon ik verdieping in mijn werk aanbrengen. Met name de supervisietrajecten waren voor mij heel leerzaam. Ook ben ik me toen meer met beleid gaan bezighouden.

Door de invoering van de wet passend onderwijs veranderde er in onze organisatie het een en ander. Ondersteuning aan leerlingen werd nog belangrijker en om dit goed te organiseren is het CSG expertisecentrum opgezet. Voor mij een leuke nieuwe uitdaging! Ik ben nu daar twee jaar teamleider: een leuke nieuwe uitdaging waarin ik mijzelf weer verder kan ontwikkelen. Het is een enthousiast en actief team, dat kan bogen op kennis uit verschillende disciplines. Het bestaat uit orthopedagogen, dyslexiespecialisten, studiebegeleiders, ambulant begeleiders en onderwijsassistenten. CSG heeft zes schoollocaties, die allemaal de beschikking hebben over de experts van ons Expertisecentrum. De helft van mijn uren besteed ik aan het teamleiderschap en de andere helft van mijn uren zet ik daadwerkelijk in als Orthopedagoog-Generalist.

Ik werk dus vooral in teamverband. Ik werk samen met de verschillende teamleden, met docenten en mentoren, met ouders en leerlingen, met hulpverleners, met het management, de directeur-bestuurder en met verschillende disciplines in een samenwerkingsverband waartoe alle scholen voor voortgezet onderwijs in de stad Groningen behoren. Deze samenwerking maakt mijn werk heel divers. Het is in mijn werk belangrijk om goed te kunnen 'schakelen' tussen verschillende niveaus, namelijk die van de leerling, klas, vestiging, organisatie en het samenwerkingsverband.. Mijn taken zijn dus beleidsmatig, leidinggevend, adviserend en ook uitvoerend in de diagnostiek en begeleiding. De combinatie van deze taken maakt dat ik het werk nog steeds erg leuk vind en met veel voldoening uitvoer.
Tijdens mijn studie orthopedagogiek aan de RUG heb ik vooral veel geleerd over de achtergronden van problematiek bij kinderen en ouders en over de theoretische modellen van hoe factoren op elkaar inwerken. Deze theoretische kennis is een goede basis om aan de slag te kunnen gaan in de praktijk. Tijdens mijn stage heb ik al veel kunnen leren over hoe het is om in de praktijk aan de slag te gaan met alle theorie. De opleiding tot Orthopedagoog-Generalist heeft in mijn ervaring en kennis nog meer verdieping gebracht.

De combinatie van banen en vrijwilligerswerk tijdens en na mijn studie, hebben mij geholpen om een passende baan als orthopedagoog te vinden. Het werken met ervaren orthopedagogen heeft ervoor gezocht dat ik mij als beginnend orthopedagoog steeds competenter ging voelen. Deze samenwerking tussen ervaren en minder ervaren orthopedagogen is erg belangrijk, omdat je wederzijds veel van elkaar kunt leren. Dat is ook de reden dat wij binnen mijn Expertisecentrum ieder jaar twee maal drie stagiaires orthopedagogiek begeleiden en samenwerken met het Ambulatorium. De nieuwe kennis en open blik van de studenten, samen met de ervaring van de 'seniors', zorgt ervoor dat we de kennis en vaardigheden in ons team up-to-date houden en we ons blijven ontwikkelen. Zo heb ik ook in ons samenwerkingsverband een netwerk van orthopedagogen opgezet. Het samenwerken zorgt ervoor dat we van elkaar blijven leren en elkaar weten te vinden als het nodig is.

Mijn advies aan aankomende orthopedagogen is dan ook om ervoor te zorgen dat je tijdens en meteen na je studie al veel ervaring opdoet in de praktijk. Enerzijds leer je zodoende de theorie in de praktijk toe te passen en anderzijds bouw je een goed CV en een ruim netwerk op. Door bewust bezig te zijn met het opdoen van ervaring leer je hoe jouw vak in de praktijk werkt, waar je competenties liggen en wat wel en niet bij je past. Ga vooral op zoek naar werk waar je voldoening uit haalt. Waar ligt jouw passie?

Ik geef therapieën aan kinderen die opgenomen zijn op Behandelcentrum Woodbrookers, of aan kinderen die in een gezinshuis of pleeggezin wonen. Daarnaast heb als behandelcoördinator de taak om te zorgen voor een gestroomlijnde behandeling aan zowel het kind als het gezin. Dat betekent dat ik een passend behandelplan opstel, met doelen voor het hele gezin, waarin staat met welke interventies wij deze doelen proberen te behalen.Het is lastig om vanuit de schoolbanken volledig voorbereid te zijn op wat er in een functie als Gedragswetenschapper op je af komt. Het aansturen van teams, het uitvoeren van protocollaire behandelingen en het doen van diagnostisch onderzoek zijn taken die veel verantwoordelijkheid met zich meebrengen. Met deze verantwoordelijkheid moet je leren omgaan en daarvoor moet je na je opleiding ervaring opdoen. Wat mij erg heeft geholpen, is toegerust te zijn met de basiskennis vanuit de opleiding. Daarnaast heb ik besloten om nog een post-master opleiding te volgen.Momenteel ben ik bezig met de post-master opleiding tot Klinisch Psycholoog Kind en Jeugd. Ik wil nog meer weten over hoe ik de gezinnen en kinderen die bij ons komen zo goed mogelijk kan helpen.

Helaas ben ik toen niet aangenomen. Ik kreeg in die tijd wel een tijdelijke baan bij Bureau Jeugdzorg, waar ik werkte als indicatiesteller voor kinderen die een persoonsgebonden budget nodig hadden. Tijdens deze baan werd ik toch weer benaderd om te komen werken bij De Zijlen, maar dan in een andere functie. Vanuit deze functie ben ik gevraagd om ook als gedragsdeskundige (orthopedagoog) te gaan werken. Sinds 10 jaar vervul ik deze rol.Ik profiteer in mijn werk vooral van de opgedane academische vaardigheden en de overstijgende manier van kijken. Als ik mee denk over een cliënt, kijk ik niet alleen naar de cliënt, maar naar de hele context. Wat betreft onderzoeksvaardigheden, hier heb ik het meeste aan als ik betrokken ben bij wetenschappelijk onderzoek, of als ik meedenk over een afstudeeronderzoek van een stagiaire.